Health Care: भारतात २७ फेब्रुवारी रोजी राष्ट्रीय प्रोटीन दिवस साजरा केला जातो. निरोगी राहण्यासाठी, आपल्या शरीराला जीवनसत्त्वे आणि खनिजांसह अनेक पोषक तत्वांची आवश्यकता असते. यापैकी एक प्रोटीन आहे. विशेषत: आपल्या शरीरातील पेशींच्या देखभाल आणि विकासासाठी प्रथिने खूप महत्त्वाची असतात. प्रोटीनशिवाय शरीराचा विकास आणि प्रतिकारशक्ती शक्य नाही. लोकांमध्ये प्रोटीनबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी तसेच प्रथिनेयुक्त पदार्थांचा आहारात समावेश करण्यासाठी दरवर्षी २७ फेब्रुवारीला राष्ट्रीय प्रथिन दिन साजरा केला जातो.
देशातील लोकसंख्येच्या मोठ्या भागामध्ये प्रथिनांची कमतरता आहे. त्यामुळे लोकांना थकवा, अशक्तपणा, कामात अडचण यांसह अनेक प्रकारच्या समस्यांना सामोरे जावे लागत आहे. तज्ञ नियमितपणे प्रथिने घेण्याची शिफारस करतात. याने अनेक आजारांशी लढता येते आणि रोगप्रतिकारक शक्तीही मजबूत होते. आईसीएमआर नुसार, प्रत्येक व्यक्तीने दररोज किमान ४८ ग्रॅम प्रथिने घेणे आवश्यक आहे, परंतु भारतीयांच्या आहारातील प्रथिनांचे प्रमाण यापेक्षा खूपच कमी आहे. अन्नामध्ये प्रथिनांच्या कमतरतेची चार प्रमुख कारणे आहेत.
ब्रिटिश मेडिकल जर्नल (BMJ) मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका संशोधनात असे म्हटले आहे की भारतीयांच्या आहारात चरबीचे प्रमाण जास्त आहे. लोक अन्नामध्ये जंक फूड आणि तेलकट पदार्थ जास्त वापरतात. शाकाहारी लोकांना असे वाटते की त्यांच्याकडे प्रोटीनसाठी फारसे पर्याय नाहीत. देशातील लोकांमध्ये प्रथिनांबाबत जागरुकतेचाही अभाव आहे.लोकांना हे देखील माहित नाही की कोणत्या अन्नामध्ये प्रथिने आहेत आणि कोणत्या चरबी किंवा कार्बोहायड्रेट आहेत. दैनंदिन आहारात प्रथिने किती प्रमाणात घेतली पाहिजेत याची माहिती बहुतांश भारतीयांना नसते. नोकरदार महिला आणि गृहिणींमध्ये ७०-८०% प्रोटीनची कमतरता असते.
कशात असते जास्त प्रोटीन?
देशातील लोक अन्नात डाळींचा कमी वापर करतात आणि गहू किंवा तांदूळ जास्त खातात. तर डाळी ही प्रथिनांचा चांगला स्रोत मानली जाते. शाकाहारी व्यक्तीच्या आहारात कडधान्ये असणे आवश्यक असल्याचे आहारतज्ज्ञ सांगतात. चौथे कारण म्हणजे लोकांना असे वाटते की प्रथिने फक्त मांसाहारातच आढळतात, परंतु तसे नाही. पनीर, सुका मेवा, दूध, कडधान्ये आणि हिरव्या भाज्या आणि शेंगदाण्यांमध्येही भरपूर प्रथिने आढळतात. या गोष्टींमध्ये माणसाच्या रोजच्या गरजेनुसार पुरेसे प्रोटीन असते.
जास्त प्रोटीन देखील आहे हानिकारक
प्रोटीन न घेण्याचे अनेक तोटे आहेत. परंतु जास्त प्रोटीन घेणे देखील हानिकारक आहे. जास्त प्रोटीन घेतल्याने किडनी स्टोनचा त्रास होऊ शकतो. जर सामान्य प्रौढ व्यक्ती दररोज ६० ग्रॅमपेक्षा जास्त प्रोटीन घेत असेल तर त्याला यकृताशी संबंधित समस्या देखील असू शकतात.
